Sodyum Sülfit Nedir? Hangi Gıdalarda Bulunur?

Sodyum sülfit nedir, ne işe yarar? Hazır gıda ve ilaç sanayisinde renk ve kıvamı korumak, bozulmayı önleyerek gıdanın raf ömrünü uzatmak veya rengini ağartmak için kullanılmaktadır. İçerisinde en fazla sodyum sülfit bulunan hazır gıdalar meşrubat, bira ve şarap, bisküvi, kurutulmuş meyveler, salam, sosis ve sucuk türü şarküteri ürünleri ve kurutulup tuzlanmış balık ürünleridir. Ayrıca peynirler, hazır çorbalar, şekerlemeler, dondurmalar, hazır içecekler, çaylar, çeşniler, reçeller, jöleler, konserveler, suyu alınmış sebzeler ve dondurulmuş patates gibi pek çok gıda içeriğinde sülfit kullanılır.

Geçmişte kağıt endüstrisinde kağıt hamuru yapmak için sodyum sülfit kullanılıyordu, ancak şimdi kullanımı toplam kağıt hamuru üretiminin %10’undan azını oluşturuyor. Sodyum sülfit ayrıca su arıtma ve fotoğrafçılıkta da kullanılmaktadır. Kimyasal koruyucu olarak kullanıldığında ‘genel olarak güvenli olarak kabul edildiğinden’ sodyum sülfit için çevresel standartlar veya düzenlemeler yoktur.

Yapılan araştırmalar sonucunda aşırı maruz kalınan sodyum sülfitin, özellikle beyin fonksiyonları üzerinde olumsuz etkileri olduğu gözlenmiştir.

Dünya Sağlık Örgütü ‘nün (WHO) verileri, 70 kg ağırlığında bir insanın günlük 0.7 miligram sodyum sülfit tüketmesinin, tespit edilmiş herhangi bir zararının olmadığı yönünde. Bu tespite bağlı olarak, ülkemizde tüketime sunulan hazır gıdalarda bu maddenin belirli miktarlarda kullanılması yasal olarak serbesttir. Ancak sülfitin belirtilen ölçülerin dışında tüketiminin yol açabileceği sorunlardan bahseden herhangi bir uyarı etiketi bu hazır gıdalar üzerinde bulunmamaktadır. Avustralya Hiperaktif Çocukları Koruma Grubu (HACSG), bu katkı maddesinin astmatik (astım) problemi olanlarda, alerjik reaksiyonlarla birlikte, ani ataklara yol açabileceği ve bu durumun beyin fonksiyonlarına ciddi zararlar verebileceği yönünde uyarılarda bulunarak, sodyum sülfit içeren ürünlerden uzak durulmasını vurgulamıştır.

Sodyum Sülfit Zararları / Yan etkileri

Sodyum sülfit zararlı mı? Sülfit duyarlılık semptomları, kiminde hafif bir baş ağrısı şeklinde olurken, kiminde de şiddetli anafilaktik şoka sebep olabilmektedir. Çoğu reaksiyon hırıltılı solunuma neden olur, ancak şiddetli semptomlar solunum yollarının iyice daralmasına ve solunum güçlüğüne yol açabileceğinden acil müdahale gerekebilir.

Sülfitlerden kaynaklı alerjik  reaksiyonlar çoğunlukla solunumu etkiler ancak zaman zaman mide bulantısı, karın ağrısı ve ishal gibi belirtiler de bildirilmiştir.

Risk Grubuna Dahil Olanlar: 

Sülfit reaksiyonunun en fazla göründüğü kişiler astım hastalığı olanlardır.  Reaksiyonlar çoğunlukla astımlı kadınlarda görülürken, küçük çocuklar daha nadir etkilenir. Üretim sırasında sülfit tozuna maruz kalan işçiler de ciddi risk altındadır. İyi bir havalandırma sistemi, koruyucu giysiler ve iş güvenliği uygulamalarının düzgün işlediği yerlerde çalışan işçiler için risk oranı düşük olsa da, sülfit duyarlılığı olanların bu ortamdan tamamen kaçınması gerekir.

Sülfitlerin diğer isimleri

• potasyum bisülfit
• potasyum metabisülfit
• Sodyum bisülfit, sodyum ditiyonit, sodyum metabisülfit, disodyum sülfit, sülfit
• Kükürt dioksit
• kükürtlü asit
• E 220, E 221, E 222, E 223, E 224, E 225, E226, E227, E 228 (Avrupa adları)

Sodyum Sülfat ve Sodyum Sülfit Arasındaki Fark

Sodyum sülfat ve sodyum sülfit, sodyumun inorganik tuzlarıdır. Sodyum sülfat ve sodyum sülfit arasındaki temel fark, sodyum sülfatın bir kükürt atomu ve dört oksijen atomu olan bir sülfat anyonuna sahipken, sodyum sülfitin bir kükürt atomu ve üç oksijen atomu olan bir sülfit anyonu olmasıdır. Yani farklılıkları moleküler yapılarıdır. 

Ayrıca, kararlılık, çözünürlük, kaynama ve erime noktaları gibi kimyasal ve fiziksel özelliklerinde de ayırt edilebilir farklılıklar vardır. Sülfatlar, sülfürik asit tuzudur ve genellikle şampuanlar, deterjanlar, temizleyiciler dahil olmak üzere ev ve banyo ürünlerinde bulunur.

En Çok Kaçınılması Gereken Gıdalar

Satın alacağınız her hazır gıdanın sülfit içerip içermediğinden emin olmak için mutlaka etiketlerini inceleyin. Kuru meyve ve şaraplara özellikle dikkat edin zira bunlar sülfit oranı en yüksek besinlerdir. Dondurulmuş patatesler de aynı şekilde sülfitlerle doludur ve kesinlikle uzak durulmalıdır.

Sodyum sülfit hakkında sık sorulan sorular

1. Sodyum sülfit nedir ne işe yarar? Sodyum sülfit bir sodyum tuzu olan sodyum sülfit (Na2SO3) olarak bilinir. Bu kimyasal madde, gıda sanayinde koruyucu olarak kullanılır. Sodyum sülfit, gıdaların ömrünü uzatmak, fermente olmasını engellemek veya renklerini koruyan bir katkı maddesidir.
2. Hangi gıdalarda kullanılır? Sodyum sülfit taze meyveler, sebzeler, sosis, tuzlu kurutulmuş gıdalar, tatlandırıcılar, şarap, konserveler, yumurta, kurutulmuş bakliyat, meyve suyu, tatlandırıcılar, meyve suları ve bazı içecekler gibi gıdaların üretiminde kullanılır.
3. Ne kadar güvenli? Sodyum sülfit güvenli olarak kabul edilir, ancak bazı kişilerde astım, alerjik reaksiyonlar veya gastrik rahatsızlıklara neden olabilir.
4. Alternatif olarak ne kullanılabilir? Alternatif olarak ascorbic asit, kalsiyum sülfit veya benzoat gibi kimyasal maddeler kullanılabilir. Ayrıca, doğal yollarla koruma için tuz, sirke, alkol gibi yöntemler de kullanılabilir.
5. Etkileri nelerdir? Sodyum sülfit gıdaların ömrünü uzatmak veya renklerini korumak gibi olumlu etkileri vardır. Ancak, bazı kişilerde astım, alerjik reaksiyonlar veya gastrik rahatsızlıklara neden olabilir. Ayrıca, sodyum sülfitin, vitaminlerin ve minerallerin absorpsiyonunu azaltabileceği veya gıdaların lezzetini etkileyebileceği bildirilmiştir.
6. Hangi etiketleme yönetmelikleri vardır? Sodyum sülfitin kullanımı ülkeden ülkeye değişebilir. Örneğin, ABD’de ve AB’de, sodyum sülfitin kullanımı gıda etiketlerinde belirtilmelidir.
7. Hangi gıdalarda yüksek miktarda bulunur? Sodyum sülfit taze meyveler, sebzeler, sosis, tuzlu kurutulmuş gıdalar, tatlandırıcılar, şarap, konserveler, yumurta, kurutulmuş bakliyat, meyve suyu, meyve suları ve bazı içecekler gibi gıdaların üretiminde kullanılan bir katkı maddesi olarak kullanılır.
8. Hangi ülkelerde yasaklandı? Hangi yasal düzenlemeler vardır? Sodyum sülfit gıda sanayinde kullanımı için ülkeden ülkeye farklı yasal düzenlemeler bulunmaktadır. Örneğin, ABD’de, sodyum sülfitin kullanımı FDA tarafından onaylıdır ve sınırlı olarak kullanılmasına izin verilir. Aynı şekilde, Avrupa Birliği’de de sodyum sülfitin kullanımı kuralları ve sınırlamaları bulunmaktadır. Bu yasal düzenlemeler, sodyum sülfitin kullanımının potansiyel risklerini azaltmak için tasarlanmıştır. Örneğin, Avustralya ve Yeni Zelanda, sodyum sülfitin kullanımını sınırlı olarak izin verirken, bazı Avrupa ülkeleri genel olarak kullanımını yasaklamıştır.