Demans, Alzheimer, hafıza kaybı ve bunama gibi terimler zaman zaman birbirlerinin yerine kullanılsa da, bu terimler aslında benzer özelliklere sahip farklı sorunlardır. Hafıza kaybı genellikle hem Demans hem de Alzheimer’ın bir belirtisi olarak ortaya çıkar; Demans ve Alzheimer ise yaşlılıkla doğrudan ilişkili olmayıp mutlaka bir uzman tarafından ele alınması gereken sorunlardır. Peki, Alzheimer ve Demans arasındaki farklar nelerdir?
Alzheimer ve Demans Arasındaki Farklar
Demans bir hastalık olmayıp bireyin bilişsel yeteneklerindeki azalmayı açıklayan kapsamlı bir terimdir. Hafıza kaybı, sosyal becerilerin zayıflaması veya tamamen kaybedilmesi gibi çeşitli belirtileri vardır.
Alzheimer ise demansın en yaygın sebeplerinden biri olarak kabul edilen bir hastalıktır. Alzheimer ve demansın belirtileri benzerlik gösterse de birçok kişi Alzheimer ile ilişkisi olmayan bir demans tipi yaşayabilir.
Demans Nedir?
Demans, beyin hücrelerinin hasar görmesi sonucunda normal işlevlerini sürdürememesine bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur. Genellikle ilerleyici bir süreçtir ve semptomlar başlangıçta hafif olup zamanla kötüleşebilir. Demansın farklı türleri beyinde farklı bölgeleri etkiler ve farklı semptomlarla kendini gösterir.
Demans teşhisi konulabilmesi için aşağıda belirtilen fonksiyonlardan en az ikisi ciddi derecede etkilenmiş olmalıdır:
- Hafıza
- İletişim / dil becerisi
- Odaklanma ve dikkat yeteneği
- Akıl Yürütme
- Görsel algı
Uzmanlar kişinin tıbbi geçmişini detaylı bir şekilde analiz ederek herhangi bir davranışsal ya da zihinsel anormallik olup olmadığını belirlemek için sorular sorar, zihinsel becerilerini titizlikle test eder ve diğer potansiyel etkenleri dışlamak için standart tıbbi testler kullanarak kesin bir tanı koyar. Demans farklı türde hastalıkların bir sonucu olabileceği gibi Alzheimer’ın da çevresel ve yaşamsal faktörlerin de etkisiyle ortaya çıkabilir.
Alzheimer Nedir?
Alzheimer beyin dokusunun zarar görmesi sonucunda beyin hücrelerinin normal işlevlerini yerine getirme yeteneğini bozan bir hastalıktır. Zamanla beyin hücreleri arasındaki bağlantılar kopar ve bireylerin genellikle günlük yaşamda tamamen başkalarına bağımlı olarak yaşamalarına neden olur.
Araştırmalar, bu hastalığın gelişimindeki en önemli risk faktörünün yaş olduğunu göstermektedir. 65 yaş ve üzeri bireylerin demans riski oldukça yüksektir. Ayrıca Alzheimer hastalığının genetik faktörlerle ilişkili olabileceği de düşünülüyor.
Alzheimer hastalığı için henüz kesin bir tedavi yöntemi bulunmamakla birlikte, bazı durumlarda semptomları hafifleterek yaşam kalitesi artırılabilmektedir.
Demans genellikle teşhis edilebilirken; Alzheimer hastalığı için kesin bir tanı koymak zordur. Hastalığa doğru teşhis koymak için fiziksel, nörolojik ve bilişsel değerlendirmeler gerekmektedir.
Alzheimer her bireyde farklı şekillerde gelişebilen nörodejeneratif bir hastalıktır ve genel ilerleme aşamaları şu şekildedir:
- Normal davranış– Beyindeki değişiklikler tanıdan 10 yıl kadar önce başlayabilir, ancak kişi bu süreçte herhangi bir belirti göstermeyebilir.
- Hafif zihinsel gerileme– Kişi kelimeleri ve isimleri unutabilir, soruları sürekli tekrarlar vs.
- Orta dereceli zihinsel gerileme– Hafıza sorunları kötüleşebilir ve hasta kendisiyle ilgili bilgileri bile unutabilir.
- Şiddetli zihinsel gerileme– Hastalar insanları karıştırabilir ve isimleri yüzlerle ilişkilendiremezler.
- Son derece şiddetli zihinsel/fiziksel gerileme– Kendi başına yemek yiyememe ve yürüme zorluğu yaşama söz konusudur. Neredeyse tüm gereksinimlerinin başkaları tarafından karşılanmasına ihtiyaç duyulan bir aşamadadır.
Sık Sorulan Sorular
- Demans ve Alzheimer aynı şey mi? Hayır, Alzheimer hastalığı sadece Demans’ın bir türüdür. Demans kişinin bilişsel işlevlerinde ilerleyici bir bozulmaya neden olan bir grup hastalığı ifade eder.
- Alzheimer’ı önlemek veya tedavi etmek mümkün mü? Alzheimer’ı önlemenin henüz kesin bir yolu mevcut değil, ancak sağlıklı bir yaşam tarzı (sağlıklı beslenme, fiziksel ve zihinsel aktiviteler, düzenli uyku, stressiz yaşam vb.) ile hastalık riskinin azaltılabileceği düşünülüyor.
- Demans türleri nelerdir? Demansın türleri arasında Vasküler Demans, Frontotemporal Demans ve Lewy cisimcikli Demans yer alır.
- Demans’ın erken teşhisi mümkün mü? Evet, erken teşhis mümkündür ve teşhiste kullanılan testler arasında bilişsel testler, beyin görüntüleme testleri ve kan testleri yer alır.
- Demans’ın ilerlemesini yavaşlatmak mümkün mü? Bazı ilaçlarla birlikte terapi ve zihinsel egzersizler Demans’ın ilerlemesini yavaşlatabilir. Ancak henüz kesin bir tedavisi yoktur ve hastalık ilerledikçe semptomların şiddeti de genellikle artış gösterir.
