Aspirinin Faydaları, Zararları, Kullanımı ve Diğer Detaylar

Aspirin hafif ve orta dereceli ağrı, ateş ve iltihaplanma gibi durumları tedavi etmek için yaygın olarak kullanılan bir ilaçtır. Ancak aspirinin faydaları olduğu kadar riskleri ve yan etkileri de vardır. Bu makalede, aspirinin faydaları, kullanım alanları, riskleri ve yan etkileri hakkında merak edilen detayları paylaştık…

Aspirin nedir?

Aspirin, salisilik asit adı verilen bir bileşiğin sentetik bir türevidir. Salisilik asit, söğüt ağacı kabuğu, mersin ve diğer bitkilerde doğal olarak bulunur. Salisilik asit, antik çağlardan beri ağrı ve ateş tedavisinde kullanılmıştır. Hipokrat, M.Ö. 400 yıllarında söğüt ağacı kabuğunu baş ağrısı ve doğum sancıları için önermiştir.

Salisilik asit, 19. yüzyılda kimyasal olarak izole edilmiş ve sentezlenmiştir. Ancak salisilik asit, mide ve bağırsaklarda tahrişe ve kanamaya neden olabilen güçlü bir asittir. Bu nedenle, salisilik asidin daha az zararlı bir türevi olan asetilsalisilik asit araştırılmıştır. Asetilsalisilik asit, 1897 yılında Alman kimyager Felix Hoffmann tarafından geliştirilmiştir. Hoffmann, babasının romatizmal ağrıları için salisilik asidi kullanamadığını, ancak asetilsalisilik asidi tolere edebildiğini gözlemlemiştir. Asetilsalisilik asit, 1899 yılında Bayer tarafından aspirin markası altında ticari olarak satışa sunulmuştur.

Aspirin, 20. yüzyılda dünyanın en çok kullanılan ilacı haline gelmiştir ve sadece ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak değil, aynı zamanda iltihap önleyici ve kan sulandırıcı olarak da kullanılmıştır.

Aspirinin etki mekanizması

Aspirin, vücutta prostaglandin adı verilen bir grup hormonun sentezini engelleyerek etki eder. Prostaglandinler; ağrı, ateş, iltihap, kan pıhtılaşması ve diğer fizyolojik süreçlerde rol oynarlar. Aspirin, prostaglandinleri üreten enzim olan siklooksijenaz (COX) enzimini bloke eder. Böylece, aspirin ağrı ve ateş gibi belirtileri azaltır, iltihabı önler ve kan pıhtılarının oluşumunu engeller.

Aspirin, COX enziminin iki formunu da inhibe eder: COX-1 ve COX-2. COX-1, mide koruyucu, böbrek fonksiyonu ve kan pıhtılaşması gibi normal fizyolojik süreçlerde görev alır. COX-2 ise iltihap, ağrı ve ateş gibi patolojik durumlarda aktif olur.

Aspirinin faydaları

Aspirin, pek çok sağlık sorunu için faydalı olabilir. Aspirinin genel olarak faydaları şunlardır:

• Ağrı kesici: Aspirin, baş ağrısı, diş ağrısı, adet ağrısı, kas ağrısı, eklem ağrısı ve migren gibi hafif ve orta şiddetteki ağrılara karşı etkilidir.
• Ateş düşürücü: Aspirin, beyindeki hipotalamus adı verilen bölgeyi etkileyerek vücudun ısı dengesini ayarlar. Enfeksiyon veya iltihap gibi durumlarda vücut ısısının yükselmesine neden olan prostaglandinleri inhibe ederek ateşi düşürür.
• İltihap önleyici: Aspirin, iltihaplı hastalıklarda rol oynayan prostaglandinleri azaltarak iltihabı önler. Romatoid artrit, osteoartrit, ankilozan spondilit ve juvenil artrit gibi eklem iltihaplarının tedavisinde kullanılabilir. Ayrıca astım, kolit, psöriyazis ve Kawasaki hastalığı gibi diğer iltihaplı hastalıklarda da faydalı olabilir.
• Kan sulandırıcı: Aspirin, kan pıhtılaşmasını sağlayan trombosit adı verilen kan hücrelerinin bir araya gelmesini engelleyerek kanın akışkanlığını artırır. Kalp krizi, inme, anjiyoplasti, bypass ameliyatı ve periferik arter hastalığı gibi kan damarlarının tıkanmasına bağlı sorunların önlenmesi veya tedavisinde kullanılabilir. Ayrıca gebelikte preeklampsi riskini azaltabilir.
• Kanser koruyucu: Aspirin, kanser hücrelerinin büyümesini ve yayılmasını engelleyen prostaglandinleri inhibe ederek kansere karşı koruyucu etki gösterebilir. Özellikle kolon, mide, yemek borusu, akciğer, prostat ve meme kanseri riskini azaltabilir.
• Cilt bakımı: Apirinde bulunan salisilik asit ciltteki fazla yağı ve ölü hücreleri gidererek, akne, iltihap, kızarıklık ve kaşıntı gibi cilt sorunlarını önlemeye veya tedavi etmeye yardımcı olur.

Aspirinin cilde ve saça faydaları

Aspirin, doğru şekilde kullanıldığında, cilt bakımı rutininizin bir parçası olabilir. İşte aspirinin cilt için faydaları ve kullanım şekilleri:

• Akne tedavisi: Aspirin, akneye neden olan bakterileri öldürerek, gözenekleri temizler ve siyah nokta, beyaz nokta ve sivilce oluşumunu engeller. Aynı zamanda akne iltihabını azaltarak, ciltteki kızarıklık ve şişliği indirir. Kullanımı için, beş adet aspirini ezerek toz haline getirin. Bir yemek kaşığı ılık su ile karıştırarak macun kıvamı elde edin. İsterseniz, bir tatlı kaşığı bal da ekleyerek, doğal nemlendirici ve antibakteriyel özelliklerinden yararlanabilirsiniz. Cildinizi yıkadıktan sonra, akneli bölgelere aspirin macununu uygulayın. 10-15 dakika bekleyin ve ılık su ile durulayın. Nemlendirici sürmeyi unutmayın. Bu işlemi, akne geçene kadar günde bir veya iki kez tekrarlayabilirsiniz. Aspirin cildinizi kurutabileceği için, fazla kullanmamaya dikkat edin.
• Kepek önleyici: Aspirin saç derisindeki ölü hücreleri soyarak, kepek oluşumunu önler. Aynı zamanda saç derisindeki iltihabı azaltarak, kaşıntı ve kızarıklığı giderir. Aspirin ile kepek önlemek için 2-3 adet aspirini toz haline getirin. Saçlarınızı yıkamak için kullandığınız normal miktardaki şampuan ile karıştırın. Şampuanı saç derinize masaj yaparak uygulayın ve birkaç dakika bekleyip iyice durulayın.
• Cilt beyazlatıcı: Aspirin ciltteki leke, kırışıklık, güneş hasarı ve yaşlanma belirtilerini azaltarak, cildin daha genç ve parlak görünmesini sağlar. Ayrıca cildi beyazlatma özelliğine de sahiptir. Aspirin ile cilt beyazlatmak için, 4 adet aspirini toz haline getirin. 1 yemek kaşığı yoğurt, bir tatlı kaşığı bal ve birkaç damla limon suyu ile karıştırarak maske kıvamına getirin. Cildinizi temizledikten sonra maskeyi yüzünüze ve boyun bölgenize uygulayın. 15-20 dakika bekleyin ve ılık su ile durulayın. Haftada bir veya iki kez bu maskeyi yapabilirsiniz.
• Arı sokması ve böcek ısırığı tedavisi: Aspirin, anti-inflamatuar özellikleri sayesinde, arı sokması ve böcek ısırığı gibi durumlarda ciltteki kızarıklık, şişlik ve ağrıyı azaltabilir. Aynı zamanda zehirli maddelerin yayılmasını önleyerek, enfeksiyon riskini azaltır. 1 adet aspirini ıslatın ve etkilenen bölgeye uygulayın. Birkaç dakika bekleyin ve ardından bölgeyi temizleyin.

Aspirin nasıl kullanılır?

Aspirin tablet, sıvı veya çiğnenebilir formda alınabilir. Aspirin dozu, kullanım amacına, yaşa ve sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Ağrı veya ateş için, yetişkinler genellikle günde 4-6 saatte bir 325-650 mg aspirin alabilirler. Kalp krizi veya inme riskini azaltmak için, yetişkinler genellikle günde bir kez 75-100 mg düşük dozda aspirin alabilirler. Aspirini yemeklerden önce veya sonra, bol su veya süt ile almak mide rahatsızlığını önlemeye yardımcı olabilir. Aspirini çocuklara veya 18 yaşından küçüklere vermemelisiniz, çünkü bu Reye sendromu adı verilen nadir ama ciddi bir duruma neden olabilir. Aspirini düzenli olarak kullanmadan önce bir doktora danışın.

Aspirinin yan etkileri nelerdir?

Aspirin bazı kişilerde istenmeyen yan etkilere neden olabilir. Bunlar:

• Mide ağrısı, bulantı, kusma, hazımsızlık, ülser
• Kanama bozuklukları- burun kanaması, diş eti kanaması, morarma veya kanama zamanının uzaması
• Alerjik reaksiyonlar- kurdeşen, kaşıntı, nefes darlığı, yüz, dudak, dil veya boğazda şişme
• Baş dönmesi, baş ağrısı, kulak çınlaması veya işitme kaybı
• Karaciğer veya böbrek hasarı

Aspirin diğer ilaçlarla etkileşime girebilir. Özellikle diğer NSAID’ler, antikoagülanlar, kortikosteroidler, antidepresanlar, antidiyabetikler, alkol veya bitkisel takviyeler ile birlikte aspirin kullanırken dikkatli olun. 

Aspirin doğru kullanıldığında pek çok sağlık sorununa çözüm olabilir. Ancak yanlış veya aşırı kullanıldığında ciddi zararlara da neden olabilir. Bu nedenle, aspirin kullanırken dikkatli olmalı ve olası yan etkiler için kendinizi gözlemlemelisiniz. Aspirin kullanımı ile ilgili herhangi bir sorunuz veya şikayetiniz varsa, doktorunuza başvurmalısınız.